یکی از انواع استارتاپ ها در جهان، استارتاپ اجتماعی است که هرچه در جهان نمونه های موفق آن زیاد است، نمونه های موفق آن در ایران انگشت شمار است. ایران از نظر استارتاپ در وضعیت مطلوب و رو به رشدی قرار دارد، اما از نظر استارتاپ های اجتماعی و بخصوص تجارت های غیر انتفاعی که نیازمند حمایت دولت یا خیرین باشد، هنوز در ابتدای راه قرار دارد.
با توجه به آسیب های موجود در جامعه و همچنین با توجه به نیازهای بسیار گسترده در ابعاد اجتماعی، پتانسیل ظهور و رشد انواع استارتاپ اجتماعی در آینده بسیار احساس می شود. به همین خاطر در این مقاله نگاهی به جنبه های مختلف این نوع استارتاپ و نمونه های موفق آن خواهیم داشت.
استارتاپ اجتماعی چیست؟
به کسب و کارهایی که با هدف ارائه خدمات به جامعه یا حل یک مشکل و معضل اجتماعی و با نگرش و رویکردی نوآورانه ایجاد شده باشد، استارتاپ اجتماعی گویند. به گفته محمد البرادعی، برنده مصری جایزه صلح نوبل، یک کسب و کار اجتماعی با سه ویژگی اصلی شناخته می شود:
- خودگردان باشد.
- متمرکز بر خدمات اجتماعی باشد.
- تمام درآمدهای آن پس از کسر هزینه ها، صرف توسعه سازمان شود.
ساز و کار استارتاپ های اجتماعی با موسسات خیریه متفاوت است. اصلی ترین تفاوت آن ها در دیدگاه اساسی این موسسات است. در استارتاپ اجتماعی برعکس موسسات خیریه دیدگاهی ترحم انگیز برای کاربران وجود ندارد و هدف ایجاد آن نیز کمک مستقیم به دیگران نیست. اصلی ترین هدف راه اندازی یک استارتاپ اجتماعی، ایجاد بستر مناسب برای رشد دیگران و همچنین خلق شرایط مناسب جهت ارتقاء سطح کیفی زندگی است. هرچند که بسیاری از طرح های اجرا شده اجتماعی منبعی برای درآمد نیز دارند؛ اما هدف اصلی کسب و کارهای اجتماعی کسب سود نیست. هدف اصلی، تنها حل مشکلات و معضلات زندگی اجتماعی مردم و کمک برای بالا بردن سطح کیفی زندگی است.
توجه اصلی استارتاپ های اجتماعی حول محور های زیر است:
- بهداشت جسمی و روانی
- سلامت
- محیط زیست
- آموزش
- مشاوره
- اشتغال و فقر
- و…
استارتاپ هایی که بر روی مسائل و مشکلات اجتماعی تمرکز دارند، هیچکدام با هدف کسب درآمد روی کار نمی‌آیند. امروزه در جهان، تعداد استارتاپ های اجتماعی رو به فزونی گذاشته و تقریباً برای همه معضلات اجتماعی استارتاپ موفقی طراحی شده است. شاید امروزه بزرگ ترین مشکل اجتماعی در جهان، عدم دسترسی و عدم آگاهی مردم به استارتاپ های اجتماعی است که البته برای همین منظور هم در آمریکا استارتاپ هایی راه اندازی شده است! استارتاپی که به افراد کمک می کند استارتاپ های مورد نظر خود را به سادگی پیدا کنند!
امروزه هستند افراد خلاقی که دغدغه های اجتماعی بزرگ دارند و هیچ چیز برای آن ها مهم تر از حل آن مشکلات نیست. همچنین سرمایه گذارانی نیز وجود دارند که برای رفع آن دغدغه ها از جان خویش مایه می گذارند. بسیاری از افراد ثروتمند جهان امروزه بیشتر درآمد و انرژی خود را صرف راه اندازی استارتاپ های اجتماعی می کنند. به عنوان مثال بیل گیتس و همسرش سالیان سال است که مشغول ایجاد بستر های رشد و تامین نیازهای اساسی در کشور های غیر توسعه یافته هستند. یا مثلا مارک زاکربرگ موسس فیس بوک که چند سالی است بر روی پروژه ای بلند پروازانه برای دادن اینترنت رایگان به مناطق دورافتاده جهان به وسیله هواپیماهای بدون سرنشینی موسوم به Aquila کار می کند تا از این طریق بتواند به آرزوی همیشگی خود یعنی ارتباط تمام مردم دنیا با یکدیگر جامه ی عمل بپوشاند. در ایران نیز کارآفرینی های بسیاری در جهت رفع مسائل اجتماعی انجام پذیرفته؛ اما اینکه چه تعداد از این کارآفرینی ها یک استارتاپ موفق بوده اند، چیزی است که در ادامه بیشتر درباره آن صحبت خواهیم نمود.
به هر حال امروزه جهان نیاز بیشتری به چنین ایده های اجتماعی دارد که استارتاپ هایی با اهداف غیر انتفاعی ایجاد نمایند. در ادامه برخی استارتاپ های موفق در ایران را به شما معرفی خواهیم نمود.
منبع:
- ۰۰/۰۷/۰۷